استادیار گروه علوم محیط زیست، دانشکده علوم، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران
چکیده: (2656 مشاهده)
زمینه و هدف: توسعهی ناپایدار کشاورزی و آبزیپروری در حریم بسیاری از رودخانه ها سبب کاهش کیفیت آبهای جاری آنها شده است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی سلامت کیفی آب رودخانه ی قزلاوزن با استفاده از شاخصهای کیفی متداولِ آبهای سطحی، در محدودهی استان زنجان است. روش بررسی: 18 ایستگاه در طول رودخانهی قزل اوزن بر اساس معیارهای استاندارد شامل نوع کاربری اراضی، زمینشناسی، نقاط دارای تنوع زیستی، دسترسی و پراکندگی در امتداد رودخانه انتخاب گردید. ویژگیهای اکسیژن محلول، دما، کدورت و هدایت الکتریکی درمحل نمونهبرداری و مقدار کلیفرم مدفوعی، خواست اکسیژن بیوشیمیایی، خواست اکسیژن شیمیایی، فسفات، نیترات، نیتریت، آمونیاک، سولفات و کلر در آزمایشگاه اندازهگیری شد. یافتهها: اختلاف معنیداری در میزان کلیفرم رودخانه با استاندارد وجود دارد. همچنین نتایج شاخصهای کیفیت آب بیانگر تاثیرات بسیار زیاد کشت زیتون در طارم و آبزیپروری در ماهنشان است. از میان تمام متغیرهای کیفی مورد مطالعه، نیترات و کلیفرم مدفوعی در بین دو منطقه طارم و ماهنشان اختلاف معنیداری داشتند. بالاترین وضعیت کیفی مربوط به ایستگاه 7 که دسترسی کمتری برای توسعه فعالیتهای انسانی وجود داشت، بود. براساس انطباق نتایج شاخصها با کاربری اراضی (واقعیت زمینی)، نتایج شاخص کیفی آبهای سطحی ایران بدلیل بهرهگیری از متغیرهای کیفی بیشتر و تطابق کاملتر، عملکرد بهتری نشان داد. نتیجهگیری: کشت زیتون در منطقه طارم و توسعه ناپایدار آبزیپروری در ماهنشان مهمترین دلایل کاهش کیفیت آب است. در این راستا، توجه به مدیریت جامع منابع آب، آموزش بومیان، ارزیابی اثرات محیطزیستی و تعیین توان اکولوژیک سرزمین باید مورد توجه باشد.