دانشیار گروه محیط زیست دانشکده منابع طبیعی و علوم زمین، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران
چکیده: (1903 مشاهده)
زمینه و هدف: هدف مطالعه حاضر ارزیابی آلودگی احتمالی فلزات سنگین در خاک اطراف معدن ونارچ استان قم با استفاده از شاخص های آلودگی و روش شبکه های عصبی مصنوعی است. مواد و روشها: به منظور بررسی وضعیت آلودگی در اطراف معدن ونارچ استان قم، در محدودهای به وسعت 22 کیلومتر مربع تعداد 70 نمونه خاک برداشت شد و سپس غلظت کل فلزات منگنز، سرب، روی، مس و نیکل در نمونه ها اندازه گیری شد. جهت کمی کردن خطر آلودگی خاک به فلزات سنگین از شاخص زمین انباشتگی(Igeo)، فاکتور آلودگی(CF) و شاخص بار آلودگی(PLI) و نیز شاخص ارزیابی خطر بهداشتی استفاده شد. همچنین به منظور پهنه بندی آلودگی خاک به فلزات سنگین، مدلسازی آلودگی خاک با استفاده از روش شبکه های عصبی پرسپترون چند لایه (MLP) صورت گرفت. یافته ها: نتایج حاصل از بکارگیری شاخص ها نشان داد که خاک منطقه ونارچ به فلزات منگنز و سرب و تا حدی فلز مس در اثر فعالیتهای معدن کاری آلوده است. اما در ارتباط با دو فلز روی و نیکل غنی شدگی قابل توجهی مشاهده نشد. ارزیابی خطر بهداشتی نشان داد که بیشترین خطر سرطان زایی و غیرسرطان زایی مربوط به عنصر سرب است و خطر سرطان زایی در کودکان بیش از بزرگسالان به دست آمد. بررسی نقشه های توزیع پراکندگی این عناصر بیانگر این نکته بود که حداکثر غلظت فلزات سنگین مورد بررسی در غرب (محوطه استخراجی معدن) و جنوب غرب منطقه (محدوده سنگشکن) رخ داده است. همچنین غلظت تمام فلزات در نمونه های خاک سطحی منطقه ونارچ با افزایش فاصله از معدن کاهش پیدا کرده است که این نتیجه نیز تأییدی بر منشأ معدنی آنها میباشد. نتیجه گیری: نتایج نشان داد که غلظت منگنز و مس و به ویژه سرب در خاک اطراف معدن منگنز ونارچ بواسطه فعالیتهای معدنی افزایش یافته است. بیشترین اثر منفی زیست محیطی و بهداشتی معدن نیز از افزایش غلظت سرب در خاک منشأ میگیرد.
