استادیار گروه محیط‌زیست، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهران، کرج، ایران
چکیده: (1932 مشاهده)
زمینه و هدف: غبار خیابانی یک واسطه زیست‌محیطی با ترکیب پیچیده در مناطق شهری است. فلزات سنگین در غبار خیابانی برای مدت طولانی باقی مانده و در اتمسفر بازتعلیق می‌شوند. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی غنای فلزی و درجه آلودگی فلزات سنگین در غبار خیابانی شهر تهران بود. مواد و روش‌ها: نمونه‌های غبار از 9 نقطه از شهر تهران در سال 1397 برداشت شد. فلزات سنگین (کادمیوم، کروم، سرب، روی، آهن و آلومینیوم) در غبار خیابانی با استفاده از دستگاه ICP-MS آنالیز شد. غنای فلزات و درجه آلودگی با استفاده از شاخص‌های فاکتور غنی‌شدگی (EF)، انباشت زمینی (Igeo)، درجه آلودگی (Cd) و درجه آلودگی اصلاح‌شده (mCd) تعیین شد. از آزمون‌های همبستگی پیرسون (PC) و تجزیه خوشه‌ای سلسله مراتبی (HCA) نیز برای تحلیل استفاده شد. یافته‌ها: روند میانگین غلظت عناصر به صورت آلومینیوم (54/53486=)> آهن (07/46535=)> روی (14/638=)> سرب (33/200=)> کروم (94/111=)> کادمیوم (49/0=) میلیگرم بر کیلوگرم بود. بالاترین غنی‌شدگی فلزی ناشی از عناصر سرب و روی بود. شاخص انباشت زمینی عناصر در ذرات غبار خیابانی نیز نشان داد که عناصر کادمیوم و سرب بالاترین مقادیر را دارا بودند. شاخصهایدرجهآلودگی نیز سطوح بالای آلودگی را در غبار خیابانی نشان دادند. همبستگی معنی‌داری بین عناصر روی با کروم و سرب و عناصر سرب با کادمیوم مشاهده شد. همبستگی منفی معنی‌داری نیز بین رطوبت نسبی با غلظت عناصر سرب و روی مشاهده شد. خوشه‌بندی عناصر نیز نشان داد که عناصر سرب، روی، کروم و کادمیوم دارای منابع انسانی و عناصر آهن و آلومینیوم دارای منابع طبیعی انتشار هستند. نتیجه‌گیری: نتایج این مطالعه نشان داد که غبار خیابانی شهر تهران دارای درجه آلودگی بالایی است. لذا این محیط واسطه می‌تواند آثار منفی قابل توجهی داشته باشد. بنابراین پایش مداوم غبار خیابانی ضروری است.
