دکترای تخصصی علوم محیط‌زیست، دانشیار گروه محیط‌زیست، دانشکده علوم پایه، واحد همدان، دانشگاه آزاد اسلامی، همدان، ایران
چکیده: (1396 مشاهده)
زمینه و هدف: فلزات سنگین از جمله مهم‌ترین آلاینده‌های خاک هستند که کاهش زیست‌فراهمی و تحرک این عناصر در خاک برای کنترل میزان سمیت و اثرات حاد و مزمن آن‌ها از اهمیتی بسزا برخوردار است. لذا، این پژوهش با هدف بررسی قابلیت زئولیت طبیعی برای تثبیت شیمیایی سرب و کادمیم در یک نمونه خاک آلوده انجام شد. مواد و روشها: پس از آلوده کردن نمونه‌های خاک شاهد و تیمار حاوی %5 زئولیت طبیعی با مقادیر مشخصی از نمک‌های نیترات سرب (150، 500 و 1500 میلی‌گرم در کیلوگرم) و نیترات کادمیم (10، 30 و 100 میلی‌گرم در کیلوگرم) نسبت به تعیین مقادیر عناصر سرب و کادمیم در جزء‌های مختلف خاک شامل محلول در اسید، کاهشی، اکسایشی و باقی‌مانده نمونه‌های خاک آلوده شده به‌روش BCR و محاسبه نرخ تحرک‌پذیری عناصر در فواصل زمانی معین (1، 7، 14، 28 و 56 روز) اقدام شد. یافتهها: نتایج نشان داد که نرخ تحرک‌پذیری سرب در تیمار حاوی زئولیت طبیعی حاوی 150، 500 و 1500 میلی‌گرم در کیلوگرم سرب افزوده به خاک با افزایش زمان انکوباسیون یعنی پس از طی 56 روز در مقایسه با تیمار شاهد به‌ترتیب %51، %23 و %15 کاهش یافته بود. از طرفی نرخ تحرک‌پذیری کادمیم نیز در تیمار حاوی زئولیت طبیعی حاوی 10، 30 و 100 میلی‌گرم در کیلوگرم کادمیم افزوده به خاک پس از طی 56 روز در مقایسه با تیمار شاهد به‌ترتیب %12، %9 و %5 کاهش یافته بود. نتیجه‌گیری: هرچند نتایج نشان داد که با افزایش محتوی افزوده سرب و کادمیم به خاک، کارایی زئولیت طبیعی در تثبیت و نامتحرک‌سازی این عناصر کاهش یافت، ولی می‌توان از زئولیت طبیعی بدلیل کارایی قابل قبول در جذب فلزات سنگین، قیمت مناسب، فراوانی و حداقل تاثیر منفی بر محیط‌زیست برای فرآیند تثبیت شیمیایی در خاک‌های آلوده به فلزات سنگین استفاده کرد.
