:: دوره 8، شماره 3 - ( 3-1400 ) ::
جلد 8 شماره 3 صفحات 342-329 برگشت به فهرست نسخه ها
بررسی ریسک اکولوژیک و نسبت قابل جذب برخی فلزات سنگین در پسماندهای حفاری میدان نفتی اهواز در سال 1398
زهره لجمیری اورک ، سیما سبز علی‌پور* ، ابراهیم پناه پور ، سینا عطار روشن ، هامان توکلی
گروه علوم محیط‌زیست، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
چکیده:   (1011 مشاهده)
زمینه و هدف: پسماندهای حفاری یکی از بزرگ‌ترین حجم زباله‌های تولید شده در فعالیت‌های اکتشاف و تولید نفت و گاز می­باشند که حاوی مواد سمی و به‌خصوص فلزات سنگین بوده که به طور بالقوه برای اکوسیستم ضرر دارند. هدف از این مطالعه بررسی شاخص­های آلودگی، نسبت قابل جذب و ریسک اکولوژیک برخی فلزات سنگین در پسماندهای حفاری میدان نفتی اهواز در جنوب غربی ایران است.
مواد و روش­ها: 30 نمونه پسماند حفاری از 6 چاه در 6 عمق مختلف (1200-2350) جمع‌آوری گردید و  به  آزمایشگاه منتقل شد. مقدار کل و قابل­جذب عناصر با تیزاب سلطانی و DTPA استخراج و با دستگاه طیف سنج نوری پلاسمای جفت القائی (Inductively Coupled Plasma-Optical Emission Spectrometry:ICP-OES) و طیف‌سنجی جذب اتمی (Atomic Absorption Spectroscopy: AAS) اندازه‌گیری شد. همچنین پارامترهای فیزیکی و شیمیایی خاک شامل میزان مواد آلی، EC و pH اندازه­گیری شد.
یافته­ها: میانگین غلظت کل استرانسیم، باریم، روی، مس، سرب و کادمیوم در نمونه­های پسماند حفاری موردمطالعه به ترتیب 1212، 1413، 66/117، 83/209، 66/342، 36/2 میلی‌گرم بر کیلوگرم و مقادیر قابل جذب این عناصر 29/12، 50/0، 14/5، 71/14، 80/23 و 46/0 میلی­گرم بر کیلوگرم اندازه‌گیری شد. بیشترین مقدار فاکتور غنی شدگی 61/20 مربوط به سرب، بیشترین مقدار شاخص آلودگی 15/9 مربوط به کادمیوم بود. بیشترین نسبت قابل جذب 40/26 نیز مربوط به کادمیوم بود. میزان ریسک اکولوژیکی 91/852 محاسبه شد. همین‌طور بین نسبت قابل­جذب سرب و کادمیوم و باریم با اسیدیته، همبستگی منفی وجود دارد.
نتیجه­گیری: میانگین مقادیر شــاخص ریسک اکولوژیکی عناصــر مورد بررسی درپسماند های حفاری  میدان نفتی اهواز در محدوده ریسک پتانسیل اکولوژیکی خیلی زیاد قرار داشــت. نتایج به‌دست‌آمده از فاکتور غنی شدگی و شاخص آلودگی ، نشان داد که منبع آلودگی فلزات مورد مطالعه فعالیت‌های انسان‌زاد از قبیل فعالیت‌های حفاری نفتی در منطقه موردمطالعه است از این رو نظارت مستمر بر غلظت آلاینده‌های فلزی در گل حفاری و همچنین استفاده از روش‌های تثبیت فلزات سنگین در مناطق مورد حفاری ضروری است.
واژه‌های کلیدی: فلزات سنگین، شاخص آلودگی، ارزیابی ریسک اکولوژیکی
متن کامل [PDF 1150 kb]   (380 دریافت)    
نوع مطالعه: پژوهشي | موضوع مقاله: تخصصي
دریافت: 1399/11/9 | پذیرش: 1400/3/3 | انتشار: 1400/3/31



XML   English Abstract   Print



بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.
دوره 8، شماره 3 - ( 3-1400 ) برگشت به فهرست نسخه ها