دوره 11، شماره 4 - ( 6-1403 )
جلد 11 شماره 4 صفحات 485-472 |
برگشت به فهرست نسخه ها
Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
Dehghan A, Darvishmotevali M, Karimaei M. Review study of microplastics Health and environmental Effects. J Environ Health Eng 2024; 11 (4) :472-485
URL: http://jehe.abzums.ac.ir/article-1-1072-fa.html
URL: http://jehe.abzums.ac.ir/article-1-1072-fa.html
دهقان علی اکبر، درویش متولی محمد، کریمایی مصطفی. بررسی مروری اثرات سلامتی و زیست محیطی میکروپلاستیک ها. مجله مهندسی بهداشت محیط. 1403; 11 (4) :472-485
استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت دامغان، دانشگاه علوم پزشکی سمنان، ایران
چکیده: (668 مشاهده)
زمینه و هدف: میکروپلاستیک ها در سال های اخیر به عنوان یک مشکل زیست محیطی پیچیده ظاهر شده اند. میکرو پلاستیک ها به طور کلی به هر ذره جامد مصنوعی نامحلول در آب ، با شکل و اندازه منظم یا نامنظم با قطر معادل یا کمتر از 5 میلی متر اطلاق می گردد. یکی از نگرانی های اصلی در مورد میکروپلاستیک ها اثرات و خطرات محتملی است که بر اکوسیستم ها و سلامت انسان می توانند داشته باشند و عدم قطعیت های زیادی در ارتباط با این اثرات وجود دارد. از این رو خود میکروپلاستیک ها می توانند با آسیب رساندن به بافت ها اثرات نامطلوبی از جمله مشکلات ذهنی و تولید مثلی، آسیب های روده‌ای، مشکلات ایمنی و سمیت عصبی را ایجاد کنند و مواد شیمیایی و میکروارگانیسم های همراه آنها نیز ممکن است اثرات ناشناخته ای بر سلامت انسان داشته باشند.
مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه مروری جامع نگر با رویکرد زیست محیطی و سلامت انسان است. در این مطالعه تلاش گردید با استفاده از بررسی و مرور مطالعاتی که در بازه ی زمانی ۲۰ ساله از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۴ انجام شده بود و در پایگاه اطلاعاتی مختلف نظیر Google Scholar ، Elsevier Scopus ،ResearchGate ،PubMed ،ProQuest ،ScienceDirect ،Springer ، منتشر شده بود، اهمیت، منشاء، مکانیسم و نوع اثرات میکرو پلاستیک ها بر بافت های مختلف بدن انسان و بخش های مختلف محیط زیست برای دانشجویان و محققان فعال و علاقمند در این حوزه مشخص و برجسته گردد.
یافته ها: متوسط میزان جذب میکروپلاستیک توسط هر نفر در سال بر اساس غذای مصرفی حدود ۳۹۰۰۰ تا ۵۲۰۰۰ ذره در سال تخمین زده می شود. میکروپلاستیک‌ها با رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف از ۸۰۰ نانومتر تا ۵ میلیمتر در نمونه های انسانی متعددی از جمله ریه، شیر مادر، کبد، طحال، جفت، خون، خلط، روده بزرگ، بزاق، منی ، ادرار و بیضه شناسایی شده‌اند.
نتیجه گیری: با وجود تحقیقات زیادی که انجام شده شکاف‌های تحقیقاتی بسیاری در این زمینه وجود دارد که باید با مطالعات بهتر و دقیقتر پر شوند و اقدامات کنترلی که در حال حاضر برای کاهش میکروپلاستیک انجام می گردد نیز کافی نیستند و برای کاهش قابل توجهی سطح میکروپلاستیک ها نیاز است اقدامات جدی تری و کارآمدتری صورت بگیرد.
مواد و روش ها: مطالعه حاضر یک مطالعه مروری جامع نگر با رویکرد زیست محیطی و سلامت انسان است. در این مطالعه تلاش گردید با استفاده از بررسی و مرور مطالعاتی که در بازه ی زمانی ۲۰ ساله از سال ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۴ انجام شده بود و در پایگاه اطلاعاتی مختلف نظیر Google Scholar ، Elsevier Scopus ،ResearchGate ،PubMed ،ProQuest ،ScienceDirect ،Springer ، منتشر شده بود، اهمیت، منشاء، مکانیسم و نوع اثرات میکرو پلاستیک ها بر بافت های مختلف بدن انسان و بخش های مختلف محیط زیست برای دانشجویان و محققان فعال و علاقمند در این حوزه مشخص و برجسته گردد.
یافته ها: متوسط میزان جذب میکروپلاستیک توسط هر نفر در سال بر اساس غذای مصرفی حدود ۳۹۰۰۰ تا ۵۲۰۰۰ ذره در سال تخمین زده می شود. میکروپلاستیک‌ها با رنگ‌ها و اندازه‌های مختلف از ۸۰۰ نانومتر تا ۵ میلیمتر در نمونه های انسانی متعددی از جمله ریه، شیر مادر، کبد، طحال، جفت، خون، خلط، روده بزرگ، بزاق، منی ، ادرار و بیضه شناسایی شده‌اند.
نتیجه گیری: با وجود تحقیقات زیادی که انجام شده شکاف‌های تحقیقاتی بسیاری در این زمینه وجود دارد که باید با مطالعات بهتر و دقیقتر پر شوند و اقدامات کنترلی که در حال حاضر برای کاهش میکروپلاستیک انجام می گردد نیز کافی نیستند و برای کاهش قابل توجهی سطح میکروپلاستیک ها نیاز است اقدامات جدی تری و کارآمدتری صورت بگیرد.
فهرست منابع
1. Thompson RC, Olsen Y, Mitchell RP, et al. Lost at sea: where is all the plastic? Science 2004;304(5672): 838-. [DOI:10.1126/science.1094559]
2. Thompson RC. Microplastics in the marine environment: sources, consequences and solutions. Marine anthropogenic litter 2015: 185-200. [DOI:10.1007/978-3-319-16510-3_7]
3. Galloway TS, Cole M, Lewis C. Interactions of microplastic debris throughout the marine ecosystem. Nature ecology & evolution 2017;1(5): 0116. [DOI:10.1038/s41559-017-0116]
4. Van Cauwenberghe L, Devriese L, Galgani F, et al. Microplastics in sediments: a review of techniques, occurrence and effects. Marine environmental research 2015;111: 5-17. [DOI:10.1016/j.marenvres.2015.06.007]
5. Andrady AL. Persistence of plastic litter in the oceans. Marine anthropogenic litter 2015: 57-72. [DOI:10.1007/978-3-319-16510-3_3]
6. Chamas A, Moon H, Zheng J, et al. Degradation rates of plastics in the environment. ACS Sustainable Chemistry & Engineering 2020;8(9): 3494-511. [DOI:10.1021/acssuschemeng.9b06635]
7. Fendall LS, Sewell MA. Contributing to marine pollution by washing your face: microplastics in facial cleansers. Marine pollution bulletin 2009;58(8): 1225-8. [DOI:10.1016/j.marpolbul.2009.04.025]
8. Wang J, Li Y, Lu L, et al. Polystyrene microplastics cause tissue damages, sex-specific reproductive disruption and transgenerational effects in marine medaka (Oryzias melastigma). Environmental Pollution 2019;254: 113024. [DOI:10.1016/j.envpol.2019.113024]
9. Campanale C, Massarelli C, Savino I, et al. A detailed review study on potential effects of microplastics and additives of concern on human health. International journal of environmental research and public health 2020;17(4): 1212. [DOI:10.3390/ijerph17041212]
10. Hahladakis JN, Velis CA, Weber R, et al. An overview of chemical additives present in plastics: Migration, release, fate and environmental impact during their use, disposal and recycling. Journal of hazardous materials 2018;344: 179-99. [DOI:10.1016/j.jhazmat.2017.10.014]
11. Kershaw PJ, Rochman CM. Sources, fate and effects of microplastics in the marine environment: part 2 of a global assessment. Reports and studies-IMO/FAO/Unesco-IOC/WMO/IAEA/UN/UNEP joint group of experts on the scientific aspects of marine environmental protection (GESAMP) Eng No 93 2015.
12. Oberbeckmann S, Labrenz M. Marine microbial assemblages on microplastics: diversity, adaptation, and role in degradation. Annual review of marine science 2020;12(1): 209-32. [DOI:10.1146/annurev-marine-010419-010633]
13. Cox KD, Covernton GA, Davies HL, et al. Human consumption of microplastics. Environmental science & technology 2019;53(12): 7068-74. [DOI:10.1021/acs.est.9b01517]
14. Wright SL, Kelly FJ. Plastic and human health: a micro issue? Environmental science & technology 2017;51(12): 6634-47. [DOI:10.1021/acs.est.7b00423]
15. Bexeitova K, Baimenov A, Varol E, et al. Microplastics in Freshwater Systems: A Review of Classification, Sources, and Environmental Impacts. Chemical Engineering Journal Advances 2024: 100649. [DOI:10.1016/j.ceja.2024.100649]
16. Kelly NE. Spatial distribution and risk assessment of microplastics in surface waters of the St. Lawrence Estuary. Science of The Total Environment 2024;946: 174324. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2024.174324]
17. Sharifi H, Attar HM. A review of microplastics measuring methods in water and wastewater bodies. 2021.
18. Deji-Oloruntoba O, Agidigbi TS, Jang M. Microplastics and Nano-plastics Contamination in Foods: Current Understanding of the Health Impact on Human and Potential Solutions. European Journal of Nutrition & Food Safety 2024;16(5): 11-31. [DOI:10.9734/ejnfs/2024/v16i51419]
19. da Costa JP, Chamkha M, Ksibi M, Sayadi S. Effects of microplastics' physical and chemical properties on aquatic organisms: State-of-the-art and future research trends. TrAC Trends in Analytical Chemistry 2023: 117192. [DOI:10.1016/j.trac.2023.117192]
20. Zhang S, Wang J, Liu X, et al. Microplastics in the environment: A review of analytical methods, distribution, and biological effects. TrAC Trends in Analytical Chemistry 2019;111: 62-72. [DOI:10.1016/j.trac.2018.12.002]
21. Xu S, Ma J, Ji R, et al. Microplastics in aquatic environments: occurrence, accumulation, and biological effects. Science of the total environment 2020;703: 134699. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2019.134699]
22. Ding R, Chen Y, Shi X, et al. Size-dependent toxicity of polystyrene microplastics on the gastrointestinal tract: Oxidative stress related-DNA damage and potential carcinogenicity. Science of The Total Environment 2024;912: 169514. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2023.169514]
23. da Costa Araújo AP, da Luz TM, Rocha TL, et al. Toxicity evaluation of the combination of emerging pollutants with polyethylene microplastics in zebrafish: Perspective study of genotoxicity, mutagenicity, and redox unbalance. Journal of Hazardous Materials 2022;432: 128691. [DOI:10.1016/j.jhazmat.2022.128691]
24. Muniasamy R, Venkatachalam P, Rangarajan V, et al. A comprehensive perspective on sustainable bioprocessing through extractive fermentation: Challenges and prospects. Reviews in Environmental Science and Bio/Technology 2023;22(3): 715-37. [DOI:10.1007/s11157-023-09666-z]
25. Zhao Q, Zhu L, Weng J, et al. Detection and characterization of microplastics in the human testis and semen. Science of The Total Environment 2023;877: 162713. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2023.162713]
26. Kwon J-H, Kim J-W, Pham TD, et al. Microplastics in food: a review on analytical methods and challenges. International journal of environmental research and public health 2020;17(18): 6710. [DOI:10.3390/ijerph17186710]
27. Yang D, Shi H, Li L, et al. Microplastic pollution in table salts from China. Environmental science & technology 2015;49(22): 13622-7. [DOI:10.1021/acs.est.5b03163]
28. Mason SA, Welch VG, Neratko J. Synthetic polymer contamination in bottled water. Frontiers in chemistry 2018;6: 389699. [DOI:10.3389/fchem.2018.00407]
29. Kutralam-Muniasamy G, Pérez-Guevara F, Elizalde-Martínez I, Shruti V. Branded milks-are they immune from microplastics contamination? Science of the Total Environment 2020;714: 136823. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2020.136823]
30. Xu Y, He Q, Liu C, Huangfu X. Are micro-or nanoplastics leached from drinking water distribution systems? : ACS Publications; 2019. [DOI:10.1021/acs.est.9b03673]
31. Jain I, Reddy A, Rao N. The Widespread Environmental and Health Effects of Microplastics Pollution Worldwide. Fusion of Multidisciplinary Research, An International Journal 2021;2(2): 224-34.
32. Cedervall T, Hansson L-A, Lard M, et al. Food chain transport of nanoparticles affects behaviour and fat metabolism in fish. PloS one 2012;7(2): e32254. [DOI:10.1371/journal.pone.0032254]
33. Kosuth M, Mason SA, Wattenberg EV. Anthropogenic contamination of tap water, beer, and sea salt. PloS one 2018;13(4): e0194970. [DOI:10.1371/journal.pone.0194970]
34. Oßmann BE, Sarau G, Holtmannspötter H, et al. Small-sized microplastics and pigmented particles in bottled mineral water. Water research 2018;141: 307-16. [DOI:10.1016/j.watres.2018.05.027]
35. Schymanski D, Goldbeck C, Humpf H-U, Fürst P. Analysis of microplastics in water by micro-Raman spectroscopy: Release of plastic particles from different packaging into mineral water. Water research 2018;129: 154-62. [DOI:10.1016/j.watres.2017.11.011]
36. Li R, Yu L, Chai M, et al. The distribution, characteristics and ecological risks of microplastics in the mangroves of Southern China. Science of the Total Environment 2020;708: 135025. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2019.135025]
37. Álvarez-Hernández C, Cairós C, López-Darias J, et al. Microplastic debris in beaches of Tenerife (Canary Islands, Spain). Marine Pollution Bulletin 2019;146: 26-32. [DOI:10.1016/j.marpolbul.2019.05.064]
38. Senathirajah K, Attwood S, Bhagwat G, et al. Estimation of the mass of microplastics ingested-A pivotal first step towards human health risk assessment. Journal of Hazardous Materials 2021;404: 124004. [DOI:10.1016/j.jhazmat.2020.124004]
39. Zhang S, Li Y, Chen X, et al. Occurrence and distribution of microplastics in organic fertilizers in China. Science of the Total Environment 2022;844: 157061. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2022.157061]
40. Schwabl P, Köppel S, Königshofer P, et al. Detection of various microplastics in human stool: a prospective case series. Annals of internal medicine 2019;171(7): 453-7. [DOI:10.7326/M19-0618]
41. Liu W, Zhang J, Liu H, et al. A review of the removal of microplastics in global wastewater treatment plants: Characteristics and mechanisms. Environment International 2021;146: 106277. [DOI:10.1016/j.envint.2020.106277]
42. Emenike P, Araoye O, Academe S, et al., editors. The effects of microplastics in oceans and marine environment on public health-a mini-review. IOP conference series: earth and environmental science; 2022: IOP Publishing. [DOI:10.1088/1755-1315/993/1/012019]
43. Shi W, Sun S, Han Y, et al. Microplastics impair olfactory-mediated behaviors of goldfish Carassius auratus. Journal of Hazardous Materials 2021;409: 125016. [DOI:10.1016/j.jhazmat.2020.125016]
44. Zhang J, Ding W, Zou G, et al. Urban pipeline rainwater runoff is an important pathway for land-based microplastics transport to inland surface water: A case study in Beijing. Science of The Total Environment 2023;861: 160619. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2022.160619]
45. Wang J, Lu L, Wang M, et al. Typhoons increase the abundance of microplastics in the marine environment and cultured organisms: a case study in Sanggou Bay, China. Science of the Total Environment 2019;667: 1-8. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2019.02.367]
46. Van Cauwenberghe L, Vanreusel A, Mees J, Janssen CR. Microplastic pollution in deep-sea sediments. Environmental pollution 2013;182: 495-9. [DOI:10.1016/j.envpol.2013.08.013]
47. Sanchez-Vidal A, Thompson RC, Canals M, De Haan WP. The imprint of microfibres in southern European deep seas. PloS one 2018;13(11): e0207033. [DOI:10.1371/journal.pone.0207033]
48. Bergmann M, Wirzberger V, Krumpen T, et al. High quantities of microplastic in Arctic deep-sea sediments from the HAUSGARTEN observatory. Environmental science & technology 2017;51(19): 11000-10. [DOI:10.1021/acs.est.7b03331]
49. Woodall LC, Sanchez-Vidal A, Canals M, et al. The deep sea is a major sink for microplastic debris. Royal Society open science 2014;1(4): 140317. [DOI:10.1098/rsos.140317]
50. Lei L, Wu S, Lu S, et al. Microplastic particles cause intestinal damage and other adverse effects in zebrafish Danio rerio and nematode Caenorhabditis elegans. Science of the total environment 2018;619: 1-8. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2017.11.103]
51. Yan Y, Zhu F, Zhu C, et al. Dibutyl phthalate release from polyvinyl chloride microplastics: Influence of plastic properties and environmental factors. Water Research 2021;204: 117597. [DOI:10.1016/j.watres.2021.117597]
52. Wu F, Wang Y, Leung JY, et al. Accumulation of microplastics in typical commercial aquatic species: a case study at a productive aquaculture site in China. Science of the Total Environment 2020;708: 135432. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2019.135432]
53. Wu P, Huang J, Zheng Y, et al. Environmental occurrences, fate, and impacts of microplastics. Ecotoxicology and environmental safety 2019;184: 109612. [DOI:10.1016/j.ecoenv.2019.109612]
54. Kirstein IV, Kirmizi S, Wichels A, et al. Dangerous hitchhikers? Evidence for potentially pathogenic Vibrio spp. on microplastic particles. Marine environmental research 2016;120: 1-8. [DOI:10.1016/j.marenvres.2016.07.004]
55. Lehner R, Weder C, Petri-Fink A, Rothen-Rutishauser B. Emergence of nanoplastic in the environment and possible impact on human health. Environmental science & technology 2019;53(4): 1748-65. [DOI:10.1021/acs.est.8b05512]
56. Amato-Lourenço LF, Carvalho-Oliveira R, Júnior GR, et al. Presence of airborne microplastics in human lung tissue. Journal of hazardous materials 2021;416: 126124. [DOI:10.1016/j.jhazmat.2021.126124]
57. Persoons R, Richard J, Herve C, et al. Biomonitoring of styrene occupational exposures: Biomarkers and determinants. Toxicology letters 2018;298: 99-105. [DOI:10.1016/j.toxlet.2018.06.1211]
58. Syafei AD, Nurasrin NR, Assomadi AF, Boedisantoso R. Microplastic pollution in the ambient air of Surabaya, Indonesia. Current World Environment 2019;14(2): 290-8. [DOI:10.12944/CWE.14.2.13]
59. Chen X-j, Ma J-j, Yu R-l, et al. Bioaccessibility of microplastic-associated heavy metals using an in vitro digestion model and its implications for human health risk assessment. Environmental Science and Pollution Research 2022;29(51): 76983-91. [DOI:10.1007/s11356-022-20983-8]
60. González-Acedo A, García-Recio E, Illescas-Montes R, et al. Evidence from in vitro and in vivo studies on the potential health repercussions of micro-and nanoplastics. Chemosphere 2021;280: 130826. [DOI:10.1016/j.chemosphere.2021.130826]
61. Sarasamma S, Audira G, Siregar P, et al. Nanoplastics cause neurobehavioral impairments, reproductive and oxidative damages, and biomarker responses in zebrafish: throwing up alarms of wide spread health risk of exposure. International journal of molecular sciences 2020;21(4): 1410. [DOI:10.3390/ijms21041410]
62. Brachner A, Fragouli D, Duarte IF, et al. Assessment of human health risks posed by nano-and microplastics is currently not feasible. International Journal of Environmental Research and Public Health 2020;17(23): 8832. [DOI:10.3390/ijerph17238832]
63. Winiarska E, Jutel M, Zemelka-Wiacek M. The potential impact of nano-and microplastics on human health: Understanding human health risks. Environmental Research 2024: 118535. [DOI:10.1016/j.envres.2024.118535]
64. Prata JC, da Costa JP, Lopes I, et al. Environmental exposure to microplastics: An overview on possible human health effects. Science of the total environment 2020;702: 134455. [DOI:10.1016/j.scitotenv.2019.134455]
65. Karbalaei S, Hanachi P, Walker TR, Cole M. Occurrence, sources, human health impacts and mitigation of microplastic pollution. Environmental science and pollution research 2018;25: 36046-63. [DOI:10.1007/s11356-018-3508-7]
66. Brennecke D, Ferreira EC, Costa TM, et al. Ingested microplastics (> 100 μm) are translocated to organs of the tropical fiddler crab Uca rapax. Marine pollution bulletin 2015;96(1-2): 491-5. [DOI:10.1016/j.marpolbul.2015.05.001]
67. Wang J, Tan Z, Peng J, et al. The behaviors of microplastics in the marine environment. Marine Environmental Research 2016;113: 7-17. [DOI:10.1016/j.marenvres.2015.10.014]
68. Naqash N, Manzoor S, Singh R. Microplastic hazard, management, remediation, and control strategies: a review. International Journal of Environmental Technology and Management 2023;26(3-5): 153-72. [DOI:10.1504/IJETM.2023.130788]
69. Cole M, Galloway TS. Ingestion of nanoplastics and microplastics by Pacific oyster larvae. Environmental science & technology 2015;49(24): 14625-32. [DOI:10.1021/acs.est.5b04099]
70. Schirinzi GF. Chemical and ecotoxicological assessment of microplastics and emerging risks in the coastal environments. 2020.
71. Smith M, Love DC, Rochman CM, Neff RA. Microplastics in seafood and the implications for human health. Current environmental health reports 2018;5: 375-86. [DOI:10.1007/s40572-018-0206-z]
72. Pan Z, Liu Q, Jiang R, et al. Microplastic pollution and ecological risk assessment in an estuarine environment: The Dongshan Bay of China. Chemosphere 2021;262: 127876. [DOI:10.1016/j.chemosphere.2020.127876]
73. Prarat P, Hongsawat P. Microplastic pollution in surface seawater and beach sand from the shore of Rayong province, Thailand: Distribution, characterization, and ecological risk assessment. Marine Pollution Bulletin 2022;174: 113200. [DOI:10.1016/j.marpolbul.2021.113200]
74. Hakanson L. An ecological risk index for aquatic pollution control. A sedimentological approach. Water research 1980;14(8): 975-1001. [DOI:10.1016/0043-1354(80)90143-8]
75. Peng G, Xu P, Zhu B, et al. Microplastics in freshwater river sediments in Shanghai, China: a case study of risk assessment in mega-cities. Environmental Pollution 2018;234: 448-56. [DOI:10.1016/j.envpol.2017.11.034]
76. Shanmugam V, Das O, Neisiany RE, et al. Polymer recycling in additive manufacturing: An opportunity for the circular economy. Materials Circular Economy 2020;2: 1-11. [DOI:10.1007/s42824-020-00012-0]
77. Haque F, Fan C. Fate of microplastics under the influence of climate change. Iscience 2023. [DOI:10.1016/j.isci.2023.107649]
78. Kane IA, Clare MA. Dispersion, accumulation, and the ultimate fate of microplastics in deep-marine environments: a review and future directions. Frontiers in earth science 2019;7: 80. [DOI:10.3389/feart.2019.00080]
79. Auta HS, Emenike CU, Fauziah SH. Distribution and importance of microplastics in the marine environment: a review of the sources, fate, effects, and potential solutions. Environment international 2017;102: 165-76. [DOI:10.1016/j.envint.2017.02.013]
80. Alimba CG, Faggio C. Microplastics in the marine environment: Current trends in environmental pollution and mechanisms of toxicological profile. Environmental toxicology and pharmacology 2019;68: 61-74. [DOI:10.1016/j.etap.2019.03.001]
ارسال پیام به نویسنده مسئول
| بازنشر اطلاعات | |
 |
این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است. |
