فصلنامه

زمینه و هدف: امروزه مصرف بی رویه کودهای شیمیایی که  حاوی عناصر سـنگین نظیر کادمیوم، سرب و روی می باشند علاوه بر مشکلات اقتصادی، خسارات زیادی را به محیط زیست وارد نموده است.  بنابراین مصرف بی رویه این کودها موجب تجمع آلاینده ها در خاک، منابع آب و افزایش آنها در گیاهان و زنجیرهء غذایی انسان و حیوان می گردند. هدف از این تحقیق،  بررسی اثرات کاربرد کودهای شیمیایی بر افزایش مقدار فلزات سنگین در خاک مزارع در راستای پیشگیری از آلودگی منابع آب، محصولات زراعی و استفاده بهینه از کودهای شیمیایی است.

مواد و روش‌ها: در این تحقیق، تعداد 20 نمونه خاک و 5 نمونه از کودهای شیمیایی پر مصرف، مورد بررسی قرار گرفت. غلظت فلزات سنگین مورد نظر در نمونه های کود و خاک، پس از آماده کردن، هضم و فیلتر نمودن با دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد.

یافته ها: نتایج  نشان داد که غلظت کادمیوم در کودهای دی آمونیوم فسفات 25/1 برابر ، سوپر فسفات تریپل 7/1 برابر و در ماکرو گرانوله کامل 1.5 برابر بیش از ماکزیمم غلظت قابل قبول فلزات سنگین در کودهای شیمیایی بوده است. غلظت روی در کود سوپر فسفات تریپل حدود 2 برابر و در کود ماکرو گرانوله کامل7 برابر ماکزیمم غلظت قابل قبول بوده است. غلظت کادمیوم در کل نمونه های خاک مزارع منطقه جرقویه 3 تا 7 برابر و در نمونه های خاک مزارع روستای مبارکه 10 تا 35 برابر بیش از حداکثر قابل قبول فلزات سنگین در خاکهای زراعی بود. غلظت سرب و روی در کلیه نمونه های خاک مزارع مورد مطالعه کمتر از مقدار حداکثر قابل قبول بود. کودهای فسفاته دارای تاثیر فزاینده و معنی داری بر غلظت کادمیم، سرب و روی در خاک مزارع مورد مطالعه داشته اند.

نتیجه گیری: با توجه به مقدار بیش از حد مجاز بعضی از فلزات سمی کمیاب مانند کادمیوم در این کودها بایستی مدیریتی اعمال گردد تا ناخالصی های مضر به حد اقل و مقدار قابل قبول کاهش یابد. و از توزیع و مصرف کودهای غیر استاندارد جلوگیری شود.